Αναστοχασμός για την Ατομική Ελευθερία και την Κοινωνική Ευθύνη

Η δήλωση «Το τι θα κάνω είναι δικό μου θέμα, δεν με ενδιαφέρει η γνώμη της κοινωνίας» ακούγεται απλή, αλλά εμπεριέχει στοιχεία αντίφασης και, ενδεχομένως, υποκρισίας.

Σε κάθε ατομική μας επιλογή, όσο προσωπική κι αν φαίνεται, επηρεάζουμε το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο εντασσόμαστε — και συνεπώς φέρουμε ευθύνη για αυτόν τον αντίκτυπο. Δεν μπορούμε να αγνοούμε το γεγονός ότι αποτελούμε μέρος της κοινωνίας· την επηρεάζουμε και επηρεαζόμαστε από αυτήν. 

Η ευθύνη, λοιπόν, είναι αμφίδρομη: τόσο η κοινωνία ασκεί επιρροή στο άτομο όσο και το άτομο συνδιαμορφώνει την κοινωνική πραγματικότητα.

Μόνο σε ακραίες συνθήκες πλήρους απομόνωσης —όπως η διαβίωση σε έναν απομονωμένο ορεινό χώρο, χωρίς καμία επαφή με άλλους ανθρώπους— θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι οι πράξεις του είναι απολύτως ανεξάρτητες και κοινωνικά ουδέτερες. 

Εκεί όμως δεν θα μπορούσε να συμπεριφερθεί όπως αντικομφορμιστικά θα ήθελε. 

Θα του έλειπε η κοινωνία, αυτή που υποτίθεται δεν τον νοιάζει η γνώμη της.  

Επομένως, ακόμη και το πιο αναρχικό, αντιεξουσιαστικό ή αντικομφορμιστικό άτομο λειτουργεί μέσα σε κοινωνικά πλαίσια, τα οποία προσπαθεί να αμφισβητήσει ή να μετασχηματίσει. Δηλαδή να έχει γνώμη για τους άλλους. 

Σαν την γνώμη των άλλων που υποτίθεται δεν τον νοιάζει και δεν θα έπρεπε να υπάρχει κατά τη γνώμη του.

Δεν υφίσταται απόλυτη κοινωνική αποδέσμευση· κάθε άτομο αποτελεί δομικό στοιχείο του κοινωνικού ιστού και συμβάλλει στη διαμόρφωση των συλλογικών αφηγήσεων και στερεοτύπων.

Το να απορρίπτει κανείς πλήρως την κοινωνία είναι ολιστικά άτοπο: άλλο είναι να θέλεις μια διαφορετική κοινωνία και άλλο να αρνείσαι την ίδια την κοινωνικότητα. Διότι χωρίς την κοινωνία δεν υπάρχει το «εγώ» που δηλώνει ότι δεν τη θέλει. Δεν γίνεται να αρνούμαι τους κανόνες, όταν η ίδια η κοινωνία —και κατ’ επέκταση η ύπαρξή μου μέσα σε αυτή— προϋποθέτει κανόνες.

Δεν θέλω να υπάρχει κάτι, παρόλο που μόνο με την ύπαρξή του, αποκτά νόημα η επιθυμία μου να μην υπάρχει.

;